Η καθημερινότητα στους ελληνικούς δρόμους δείχνει πως για πολλούς οδηγούς η προτεραιότητα δεν είναι κανόνας κυκλοφορίας, αλλά μία προσωπική ερμηνεία – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια.
Η έννοια της προτεραιότητας στην Ελλάδα έχει μετατραπεί σε κάτι ρευστό, σχεδόν υποκειμενικό. Αντί να θεωρείται βασικό στοιχείο του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, συχνά αντιμετωπίζεται ως κάτι που διαπραγματεύεσαι με το άλλο αυτοκίνητο – ή καλύτερα, με τον οδηγό του.
Η εμπειρία στους δρόμους δείχνει πως προτεραιότητα έχει εκείνος που κινείται πιο γρήγορα, πιο αποφασιστικά ή με μεγαλύτερο αυτοκίνητο. Σε άλλες περιπτώσεις, η επικοινωνία περιορίζεται σε ένα κοίταγμα και μία κίνηση με το κεφάλι – λες και πρόκειται για άτυπο κανόνα.
Η πινακίδα STOP είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αντί για απόλυτη παύση και έλεγχο, αντιμετωπίζεται σαν απλή υπενθύμιση: κόβεις λίγο την ταχύτητα και, αν δεν έρχεται κανείς, συνεχίζεις. Πολύ λίγοι σταματούν πραγματικά. Αν από τον κάθετο δρόμο πλησιάζει αυτοκίνητο με δισταγμό, τότε δεν υπάρχει λόγος να περιμένεις.
Άλλωστε, η ερώτηση που αιωρείται είναι πάντα η ίδια: «ποιος σταματάει τελείως στο STOP ή ποιος δεν είναι αυτός που ξεμυτίζει συνεχώς ώστε να σου επιβάλλει την προτεραιότητα του;».
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ασαφής με την πινακίδα παραχώρησης προτεραιότητας. Το χαρακτηριστικό ανάποδο τρίγωνο για πολλούς οδηγούς περνά σχεδόν απαρατήρητο. Σπάνια θα δεις κάποιον να μειώνει σταθερά, να κοιτάζει σωστά και να δίνει προτεραιότητα σε όποιον κινείται ήδη στον δρόμο με προτεραιότητα. Το «παραχωρώ» ερμηνεύεται συχνά ως ένδειξη αδυναμίας – και αυτή η λογική οδηγεί σε κακή οδηγική συμπεριφορά.
Στους κυκλικούς κόμβους, η σύγχυση κορυφώνεται. Ειδικά σε περιοχές όπου δεν υπάρχει επαρκής σήμανση, η προτεραιότητα δίνεται αντίστροφα: σε όποιον μπαίνει στον κύκλο. Παρότι η ευρωπαϊκή πρακτική είναι σαφής -προτεραιότητα έχει αυτός που ήδη κινείται εντός του κόμβου- στην Ελλάδα επικρατεί ακόμη η παλιά, λανθασμένη αντίληψη. Το αποτέλεσμα είναι κακή ροή, φρεναρίσματα και, πολλές φορές, ατυχήματα που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι μόνο θέμα παιδείας. Η ελλιπής ή λανθασμένη σήμανση, οι ξεθωριασμένες διαγραμμίσεις και η κακή τοποθέτηση πινακίδων δημιουργούν επιπλέον ασάφεια. Υπάρχουν πλατείες χωρίς καμία σήμανση, STOP εκεί που δεν χρειάζονται και δρόμοι χωρίς ξεκάθαρο οπτικό διαχωρισμό. Όμως ακόμη και όταν τα σήματα είναι εκεί, πολλοί οδηγοί είτε δεν τα προσέχουν, είτε δεν τα γνωρίζουν.
Η αδιαφορία για την προτεραιότητα δεν είναι απλώς θέμα συμπεριφοράς – είναι μια από τις κύριες αιτίες τροχαίων ατυχημάτων μέσα στις πόλεις. Οι χαμηλές ταχύτητες δεν μειώνουν πάντα τον κίνδυνο, καθώς μια λανθασμένη εκτίμηση μπορεί να φέρει συγκρούσεις με τραυματισμούς και σημαντικές ζημιές. Η αποτυχία να κατανοήσουμε τη σημασία της προτεραιότητας είναι βασικός παράγοντας για τη γενικότερη ανασφάλεια στους δρόμους.
Τελικά, το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έχουμε κανόνες – είναι ότι τους μεταφράζουμε όπως μας βολεύει. Η προτεραιότητα δεν είναι ζήτημα ευγένειας ούτε εξυπνάδας. Είναι βασικός κανόνας για να λειτουργεί το οδικό σύστημα με ασφάλεια. Όσο το βλέπουμε σαν προσωπική υπόθεση, τόσο θα συνεχίζουμε να παίζουμε με την τύχη και ίσως με την ασφάλεια των άλλων.
Σε γενικές γραμμές και συγκριτικά πάντα , είμαστε πολύ καλοί οδηγοί και αρκετά σεβαστικοί, δεδομένης της καθημερινής πολύωρης ταλαιπωρίας και εξάντλησης. Για πηγαίνετε σε άλλες χώρες , για πηγαίνετε ακόμα και στο Λονδίνο. Θα το λέω πάντα. Εχουμε προχωρήσει πιο γρήγορα από άλλους. Είμαστε πεντακάθαροι, δεν πετάμε σκουπίδια από το παράθυρο. Βέβαια με αυτή την κυβέρνηση που έχει διαλύσει όλους τους μηχανισμούς ( και σας πείθει για το αντίθετο κάθε βράδυ ) , οι άνθρωποι έχουν φτάσει στα όριά τους και κάποιες φορές ξεφέυγουν. Κι όμως, είμαστε καλύτεροι από πολλούς άλλους λαούς ευρωπαικούς. Ημουνα Μόναχο 2 βδομάδες, συντήρηση ελλειπής, καλαθάκια δεν υπάρχουν και δεν τα μαζεύουν, το ίδιο στην Βαρκελώνη, το ίδιο στην Ρώμη. Εχουμε προχωρήσει πιο μπροστά από άλλους.